สี

สีของน้ำในธรรมชาติ เป็นพารามิเตอร์หนึ่งที่ใช้วิเคราะห์คุณภาพน้ำทางเคมี

สีที่ทำการวัดมี 2 แบบ

1. สีจริง (true color) เป็นสีของน้ำที่ได้กำจัดความขุ่นออกโดยการปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (centrifuge) 

2. สีปรากฎ (apparent color) เป็นสีที่เกิดจากสารที่ละลายในน้ำรวมทั้งสารแขวนลอย การหาสีปรากฎนั้น ตัวอย่างน้ำไม่ต้องผ่านการปั่นเหวี่ยงตกตะกอน

เนื่องจากสีที่เกิดขึ้นมีความสัมพันธ์กับค่า pH ดังนั้นการรายงานสีของน้ำต้องหาค่า pH ด้วย 

หลักการวัด คือ เปรียบเทียบสีของตัวอย่างน้ำกับสารละลายสีมาตรฐาน โดยดูด้วยตาเปล่า
วัสดุอุปกรณ์

1. เครื่องวัดค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH meter) 

2. หลอดเนสเลอร์ (Nessler tube) ขนาด 50 มิลลิลิตร

3. เครื่องปั่นเหวี่ยงตกตะกอน (centrifuge)

รีเอเจนต์ (Reagent)

ละลายโพแทสเซียมคลอโรแพลตทิเนต (Potassium Chloroplatinate, K2PtCl6 ) 1.246 กรัม (จะมี Pt 500 มิลิกรัม) และโคบอลคลอไรด์ (Cobaltous Chloride, CoCl2.6H2O) 1.000 กรัม (จะมี Co 250 มิลลิกรัม) ในน้ำกลั่นซึ่งเติมกรดไฮโดรคลอริก (conc.HCl) 100 มิลลิลิตร แล้วเจือจางด้วยน้ำกลั่นจนมีปริมาตรครบ 1 000 มิลลิลิตร สารละลายนี้เป็นสต็อกสีมาตรฐานนี้มีความเข้มของสีเท่ากับ 500 หน่วย

วิธีวิเคราะห์

1. เตรียมอนุกรมสารละลายสีมาตรฐานที่มีสี 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 60 และ 70 หน่วย โดยการเจือจางปริมาตรสารละลายสต็อกสีมาตรฐาน ดังต่อไปนี้ 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0, 4.5, 5.0, 6.0, และ 7.0 มิลลิลิตร ด้วยน้ำกลั่นให้เป็น 50 มิลลิลิตร ในหลอดเนสเลอร์ ปิดจุกให้แน่นอย่าให้ระเหย หรือมีฝุ่นเข้า สามารถเก็บได้นานหลายเดือน

2. ถ้าตัวอย่างมีสารแขวนลอยหรือขุ่น ต้องกำจัดออกก่อนโดยใช้เครื่องเหวี่ยงตกตะกอน ไม่ควรใช้การกรองเพราะกระดาษกรองอาจจะดูดซึมสีได้

3. บรรจุตัวอย่างน้ำลงในหลอดเนสเลอร์ จนถึงขีด 50 มิลลิลิตร แล้วนำมาเปรียบ

เทียบกับอนุกรมของสารละลายสีมาตรฐาน โดยมองลงไปจากข้างบนหลอดซึ่งวางอยู่บนพื้นขาว เลือกสีมาตรฐานให้ใกล้เคียงกับสีตัวอย่างมากที่สุด ถ้าตัวอย่างน้ำมีสีเกินค่าสีมาตรฐาน (70 หน่วย) ให้เจือจางก่อนด้วยน้ำกลั่น

ถ้าต้องการวัดสีปรากฏให้ใช้น้ำตัวอย่างที่เก็บโดยตรงมาทำการวัดสีโดยไม่ต้องกำจัดสารแขวนลอยหรือความขุ่นออกก่อน

4. คำนวณหน่วยสี (color units) ดังนี้

          
                หน่วยสี     =     (A x 50) / B

                เมื่อ     A  =  สีของตัวอย่างน้ำที่อ่านได้

                          B  =  ปริมาตรตัวอย่างน้ำ (มิลลิลิตร)

อ้างอิง
1. กรมอนามัย. 2539. คู่มือการตรวจวิเคราะห์คุณภาพสิ่งแวดล้อมในห้องปฏิบัติการ. หน้า 77
2. http://www.methodsandtrick.com